مالی آنلاین - به دنبال افزایش ارزش بازار هستیم

انتشار بیانیه لوزان و اعلام تفاهم هسته‌ای ایران با گروه 1+5 تنها کافی بود تا دوباره تالار شیشه‌ای سراسر سبزپوش شود و باز هم مانند تابستان سال 92 توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران و حتی مردم عادی را به سمت خود جلب کند. بازاری که در زمستان گذشته طوری در رکود اسیر شده بود که این گمان نمی‌رفت در بهار دوباره جوانه بزند و با رشد رویایی مواجه شود. اکنون چند روزی از اعلام بیانیه لوزان گذشته است و اگرچه کمی از تب و تاب‌ در تالار شیشه‌ای کاسته شده است اما همچنان سرمایه‌گذاران در حال ورود به این بازار هستند و درصدد هستند تا بازده مناسبی در رکود بازارهای موازی چون طلا و ارز بگیرند. به این بهانه با علی سعیدی نایب رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به گفت‌وگو پرداختیم. او معتقد است اتفاق مبارک تفاهم هسته‌ای یا بهتر بگوییم توافق اولیه هسته‌ای برای سرمایه‌گذاران این امید را ایجاد کرد که با نزدیک شدن به، به سرانجام رسیدن توافق در مذاکرات و رفع مشکلات تحریم‌ها به سمت ثبات اقتصادی گام برداریم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

بورس تهران پس از اعلام تفاهم هسته‌ای در لوزان پس از یک دوره رکود طولانی با رشد قابل توجهی مواجه شد. برخی کارشناسان می‌گویند رشد اخیر این بازار و تشکیل صف‌های سنگین خرید بر مبنای خوش‌بینی‌ها بر اثر بیانیه لوزان است که نوید توافق هسته‌ای را می‌دهد اما برخی دیگر معتقدند رشد اخیر بورس چندان هم تحت تاثیر اخبار سیاسی نبوده و به هر شکل دوره رونق بازار فرارسیده است. ارزیابی شما چیست؟

توجه کنید اینکه ما تشخیص بدهیم چه میزان از رشد اخیر شاخص بورس‌های اوراق بهادار به تفاهم هسته‌ای در لوزان مربوط است، این مساله به مطالعات تجربی نیاز دارد. بنابراین نمی‌توان اکنون با دقت به این سوال پاسخ داد. به هر حال اخبار سیاسی مثبت اثرات قابل توجهی بر بازار دارند. طبیعی بود پس از اعلام خبر تفاهم هسته‌ای این مساله به محرکه رشد شاخص تبدیل شود. البته بر این نکته نیز تاکید کنم، در طول ماه‌های پایانی سال گذشته اقداماتی در جهت رفع مشکلات صنایع در بازار سرمایه انجام شد که هرچند خبرهای خوبی برای بورس محسوب می‌شد اما در آن مقطع اثرات خود را نشان نداد و زمان برد تا در نهایت همزمان اثر خود را با اعلام خبر تفاهم هسته‌ای نشان داد و ظهور پیدا کرد. به هر شکل اتفاق مبارک تفاهم هسته‌ای یا بهتر بگوییم توافق اولیه هسته‌ای برای سرمایه‌گذاران این امید را ایجاد کرد که با نزدیک شدن به، به سرانجام رسیدن توافق در مذاکرات و رفع مشکلات تحریم‌ها به سمت ثبات اقتصادی گام برداریم. لذا طبیعی بود که سرمایه‌گذاران با توجه به انتظاراتشان واکنش نشان دهند و بازار با رشد قابل توجهی بلافاصله پس از اعلام تفاهم اولیه هسته‌ای مواجه شود.

برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند این رشد مقطعی و هیجانی است و نمی‌توان گفت دوره رونق بورس فرارسیده است چرا که با توجه به شرایط رکود اقتصادی نمی‌توان امید چندانی به پایدار ماندن این وضعیت داشت.

به هر حال توافق اولیه صرفاً برای رونق و ادامه رشد بازار سرمایه کفایت نمی‌کند. باید در انتظار به سرانجام رسیدن توافق در تیرماه جاری باشیم تا در مراحل بعدی شاهد برداشته شدن تحریم‌ها باشیم. طبعاً تفاهم هسته‌ای لوزان توانست محرک خوبی برای رونق مجدد در بورس باشد. اکنون وضعیت بازار در فروردین‌ماه امسال با اسفند سال گذشته بسیار متفاوت است و سرمایه‌گذاران در حال حاضر به بازار سرمایه به فرصت جدیدی برای سرمایه‌گذاری نگاه می‌کنند. به هر شکل پس از اعلام توافق اولیه هسته‌ای، بورس با توجه به اقداماتی که از قبل دولت و سازمان بورس در جهت رفع مشکلات صنایع انجام داده بود بهترین مکان برای سرمایه‌گذاری نسبت به دیگر بازارهای موازی خواهد بود. شاهدیم که این اتفاق هم در بازار رخ داد و نقدینگی قابل توجهی وارد بازار سرمایه شد. البته توجه داشته باشیم سرمایه‌گذاران انتظار دارند اتفاقات واقعی را در بازار مشاهده کنند. بنابراین در حال حاضر هرچقدر بازار با انتظارات سرمایه‌گذاران بیشتر تطابق یابد سرمایه‌های بیشتری به سمت خود جذب می‌کند. یکی از این انتظارات به سرانجام رسیدن توافق هسته‌ای در تیرماه امسال است.

با این اوصاف سمت و سوی بازار سرمایه پس از توافق هسته‌ای را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟

اگر این اتفاق رخ دهد و توافق هسته‌ای مکتوب شود و بعد از آن با همان شرایطی که بیانیه لوزان آمده است تحریم‌ها برداشته شود، در نتیجه انتظارات به واقعیت تبدیل می‌شود و اقتصاد کشور به سمت رونق شتابان حرکت می‌کند و زمینه برای ورود سرمایه‌گذاری‌های خارجی به‌طور گسترده‌ای فراهم می‌شود که این مساله کمک شایانی به رشد اقتصادی می‌کند. طبعاً این مساله برای بازار سرمایه خوشایند است و باعث ایجاد رونق پایدار در این بازار می‌شود.

سازمان بورس چه تمهیداتی اندیشیده است که بازار مانند دوره قبل به یکباره پس از رشد هیجانی با افت سنگین مواجه نشود. چرا که در حال حاضر دوباره اعتماد به بازار سرمایه بازگشته است و بخش قابل توجهی از مردم به سمت بازار آمده‌اند. چه تضمینی وجود دارد که اتفاقات سال ۹۲ تکرار نشود و تازه‌واردان در این بازار متضرر نشوند؟

وظیفه نهاد ناظر حمایت از سرمایه‌گذاران است. یکی از کارهایی که نهادهای ناظر چه در بازار پول و چه در بازار سرمایه انجام می‌دهند ارتقای اعتماد سرمایه‌گذاران و ایجاد ثبات است. در این راستا نیز سازمان بورس و اوراق بهادار همیشه به دنبال ارتقای اعتماد سرمایه‌گذاران است. اما نباید فراموش کرد کل نظام اقتصادی کشور می‌تواند برای سرمایه‌گذاران اعتماد و ثبات ایجاد کند. بازار سرمایه، بازاری است که با تمام صنایع در ارتباط است. بنابراین هر تصمیمی دولت برای صنایع اتخاذ ‌کند طبعاً بر بورس تاثیر می‌گذارد. به‌طور مثال، قیمت‌گذاری‌ها برای مواد اولیه باید به‌گونه‌ای باشد که برای سرمایه‌گذار شرایط روانی منفی ایجاد نکند. پس باید هماهنگی‌ها میان تصمیمات دولت و مجلس برای صنایع ایجاد شود تا از اثر‌گذاری این‌گونه اقدامات بر بازار سرمایه آگاه باشند تا وقتی محرکه مثبتی چون توافق اولیه در مذاکرات باعث می‌شود بازار رشد کند این‌گونه تصمیمات مقطعی بر بازار اثر منفی نگذارد و در نهایت باعث بی‌اعتمادی سهامداران به‌ویژه افراد تازه‌وارد شود.

برخی سهامداران و فعالان بازار از سازمان بورس گلایه دارند که با اعمال قوانین معاملاتی در جهت دستکاری شاخص و کنترل بازار است و اجازه نمی‌دهد مکانیسم عرضه و تقاضا روند شاخص بورس را تعیین کند.

قواعد معاملاتی عمدتاً ثابت هستند و بر اساس مقررات تعریف شده‌اند. سازمان بورس تنها قانون را اجرا می‌کند و این قواعد در جهت حمایت از سرمایه‌گذاران و ایجاد فضای امن سرمایه‌گذاری است. در تمام بورس‌های دنیا قواعد معاملاتی وجود دارد چرا که از سوءاستفاده در بازار جلوگیری می‌کند. متاسفانه برخی می‌گویند در هیچ کجای دنیا در بورس، توقف نماد نداریم یا دامنه محدود نوسان وجود ندارد. باید این را اضافه کرد که در سایر بازارها مساله افشا نکردن اطلاعات مالی نیز وجود ندارد و سهام شناور آزاد و اندازه شرکت بزرگ است.

یکی از انتقادها به بازار سرمایه ما نیز همین مساله است که سهام شناور آزاد حجم چندانی در این بازار ندارد که بتواند به کارایی بازار کمک کند؟

این مساله را سازمان بورس و شرکت بورس به تنهایی نمی‌تواند حل کند که سهام شناور آزاد را افزایش دهد بلکه سهامداران عمده باید این کار را انجام بدهند. بنابراین سهامدار عمده اگر معامله نکند به ناچار دامنه محدود نوسان قیمت وجود خواهد داشت و هرچه ارزش بازار و درصد سهام شناور آزاد بیشتر شود، دامنه محدود نوسان قیمت می‌تواند بیشتر شود.

در شرایط فعلی به این شائبه در بازار دامن زده شده است که سازمان بورس در روزهای اخیر با افزایش حجم عرضه‌ها به دنبال کنترل و جلوگیری از رشد بیش اندازه بازار است. این مساله صحت دارد؟

خیر، سازمان بورس دخالتی در عرضه‌های اولیه ندارد. در زمینه عرضه‌های اولیه نیز باید تاکید کنم از قبل کارهای پذیرش برخی از شرکت‌ها انجام شده بود که در زمان مناسب در بورس و فرابورس عرضه شوند. اکنون نیز برخی عرضه‌های اولیه در فرابورس آغاز شده است که قبلاً هم برنامه آنها اعلام شده بود. برحسب کشش بازار این عرضه‌ها انجام می‌گیرد. هرچقدر عرضه اولیه در بازار انجام شود و شرکت‌های بیشتری وارد بورس شوند به تناسب آن ارزش بازار بالا می‌رود و این امر به نفع اقتصاد و سرمایه‌گذاران است.

یکی از مسائلی که برای اقتصاد کشورمان بسیار اهمیت دارد جذب سرمایه‌گذار خارجی است که پس از انجام توافق هسته‌ای امری ضروری به نظر می‌رسد. سازمان بورس و اوراق بهادار در این زمینه چه برنامه‌ای دارد؟

ما در سازمان بورس از اواسط سال گذشته خودمان را آماده کردیم که در صورت امضای توافقنامه هسته‌ای از سرمایه‌گذار خارجی استقبال کنیم. در این راستا نیز از سال گذشته اقدامات قابل توجهی انجام شده است و این زمینه مهیاست تا سرمایه‌گذار خارجی وارد بازار سرمایه‌مان شود. در بورس کالا و بورس انرژی نیز ابزارهای تامین مالی چون قراردادهای سلف را طراحی کرده‌ایم و آماده عرضه هستند که منابع بسیار قابل توجهی را از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی می‌تواند روانه بخش تولید کند. ابزارهای دیگر چون صندوق‌های پروژه و زمین و ساختمان هم طراحی شده‌اند که آماده عرضه هستند. برای صندوق ارزی نیز مجوزهای اولیه صادر شده تا منابع خارجی را با ورود سرمایه‌گذاری خارجی در بورس جذب کنند. با برخی سرمایه‌گذاران بین‌المللی نیز مذاکرات موثری انجام شده است.

با این اوصاف یکی از برنامه‌های اصلی سازمان بورس پس از توافق هسته‌ای جذب سرمایه‌گذار خارجی است تا منابع خارجی هم وارد این بازار شود اما آیا این امکانات در بورس ما برای ماندگاری سرمایه‌گذاری خارجی فراهم است؟

ما از نیمه دوم سال گذشته جلسات مختلفی با سرمایه‌گذاران خارجی داشته‌ایم و حتی اکنون نیز این جلسات ادامه دارد. این سرمایه‌گذاران در حال مطالعه فضای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه‌مان هستند و به نظر می‌رسد با به سرانجام رسیدن توافق هسته‌ای در تیرماه، شاهد ورود بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاران خارجی باشیم که عمدتاً از طریق شرکت‌های تامین سرمایه و مشاور سرمایه‌گذاری به ما معرفی شده‌اند و در حال بررسی فضای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه‌مان هستند. در این راستا نیز فرآیند سرمایه‌گذاری خارجی را تسهیل کرده‌ایم. حتی بسترهای استاندارد سرمایه‌گذاری جهانی را فراهم کرده‌ایم تا سرمایه آنچه را در بازارهای خارجی در دسترس دارد این بازار ما نیز به راحتی دسترسی داشته باشد. از طرف دیگر برای رفع مشکل نوسانات ارزی نیز به دنبال راه‌اندازی قرارداد آتی نرخ ارز هستیم تا سرمایه‌گذاری خارجی در صورت بروز نوسانات ارزی با مشکل مواجه نشود. البته در این زمینه به موافقت و همکاری بانک مرکزی نیاز داریم. قطعاً جذابیت‌های سرمایه‌گذاری و بازار سرمایه ما باعث خواهد شد با رفع موانع تحریم‌ها و حصول به توافق هسته‌ای سرمایه‌های خارجی به این سمت سرازیر شوند.

با این اوصاف چه توصیه‌ای به سهامداران دارید و چه پیش‌بینی‌ای از وضعیت بازار تا به سرانجام رسیدن به توافق هسته‌ای در سه ماه پیش‌رو دارید؟

در شرایط فعلی سرمایه‌گذاران امیدوار شده‌اند که با انجام توافق اولیه هسته‌ای در تیرماه توافق هسته‌ای قابل دستیابی باشد. این امر باعث شده تا بازار مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار گیرد و نقدینگی جدید وارد این بازار شود. پس یک گام رو به جلو در بازار سرمایه برداشته‌ایم. در مرحله بعدی سرمایه‌گذاران انتظار دارند توافق هسته‌ای قطعی شود. در این مرحله نیز بازار سرمایه می‌تواند با توجه به تشدید امیدواری‌ها بازهم با رشد و رونق مواجه شود. باید قبول کنیم در حال حاضر بازار سرمایه و اقتصاد کشورمان در حال اصلاح است تا به رشد و توسعه برسد. سرمایه‌گذار هم این مساله را درک می‌کند و بر همین اساس در بازار واکنش نشان می‌دهد. بنابراین هرچقدر به تحقق انتظارات نزدیک باشد حجم سرمایه‌گذاری خود را افزایش می‌دهد اما اگر احساس کند انتظاراتش پاسخ داده نمی‌شود طبیعی است که بازار عقب‌نشینی می‌کند. بنابراین به‌عنوان یک مقام مسوول در نهاد ناظر به سرمایه‌گذاران به‌ویژه سرمایه‌گذار تازه‌وارد توصیه دارم که به‌طور مستقیم سهم خرید و فروش نکنند. این سرمایه‌گذاران بهتر است به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مراجعه کنند. سرمایه‌گذار خرد باید بداند خرید تک‌سهم به هیچ عنوان کار صحیحی نیست و به تعبیر دیگر انتحار مالی به شمار می‌آید و حتی خرید چند سهم هم برای سرمایه‌گذار خرد باعث نخواهد شد که دچار مشکل نشود بلکه وقت زیادی از سرمایه‌گذار می‌گیرد در حالی که سهامداران خرد حرفه‌‌شان خرید و فروش سهام نیست و باید به دیگر کارهای روزانه خود برسند. پس بهترین گزینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که سرمایه‌گذار خرد با خیال آسوده وارد بازار سرمایه شود. متاسفانه فرهنگ‌سازی در این زمینه کمتر انجام شده و عدم آشنایی مردم با کار این صندوق‌ها باعث شده به سمت آنها نروند. بنابراین همه باید در بازار سرمایه دست به دست هم بدهند تا از این فرصت خوب بر اثر توافق اولیه هسته‌ای که بخشی از نقدینگی از دیگر بازارها به سمت بازار سرمایه آمده است در جهت توسعه اقتصاد ملی استفاده شود.